Zapalenie stawów w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit
Zapalenie stawów w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit to zapalenia stawów, które występują w przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (colitis ulcerosa) i choroba Leśniowskiego –Crohna.
Szczyt zapadalności na ten rodzaj zapalenia stawów przypada na 3-4 dekadę życia. W wielu przypadkach zajęcie stawów kręgosłupa lub stawów krzyżowo-biodrowych wyprzedza na wiele lat zapalenie jelit. Może również występować sytuacja odwrotna gdy zmiany stawowe pojawiają się po kilku latach od wystąpienia zapalenia jelit (zwykle). Szacuje się, iż 1/3 pacjentów z NZJ ma objawy stawowe.
Zapalenie stawów krzyżowo- biodrowych występuje u 1/10 chorych na nieswoiste zapalenia jelit. Postać osiowa czyli z dominującym zajęciem stawów kręgosłupa częściej dotyczy mężczyzn, zaś postać obwodowa (zajęcie stawów kolanowego, skokowego) równie często mężczyzn i kobiet.
Co zgłasza pacjent/ jakie są jego główne dolegliwości i objawy?
Zwykle dochodzi do zapalenia (ból, obrzęk, ocieplenie) stawów obwodowych na przykład stawu śródręczno-paliczkowego, śródstopno-paliczkowego, kolanowego, skokowego.
Pacjent może zgłosić ból zapalny kręgosłupa na skutek zapalenia stawów kręgosłupa. Ból zapalny kręgosłupa to taki który wystąpił przed 40 r.ż., ma podstępny początek, zmniejsza się po ćwiczeniach, nie ustępuje podczas odpoczynku, występuje w nocy – zmniejsza się po wstaniu z łóżka. Może pojawić się także ból głęboko w pośladku na skutek zapalenia stawów krzyżowo-biodrowych, zapalenie palca lub palucha, zap. przyczepów ścięgien
Zapaleniu stawów mogą towarzyszyć także objawy pozastawowe takie jak: rumień guzowaty, zgorzelinowe zap. skóry, zap. naczyniówki, zap. trzustki, blok A-V, zap. aorty, niedomykalność z. aorty, rozstrzenie oskrzeli (gł. we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego), zap. rdzenia kręgowego i móżdżku, stłuszczenie wątroby, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych, rak dróg żółciowych.
Jak rozpoznać zapalenie stawów w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit?
Diagnostyka opiera się na stwierdzeniu zapalenia stawów obwodowych i/lub zapalenia stawów kręgosłupa, stawów krzyżowo-biodrowych u pacjenta z nieswoistym zapaleniem jelit.
Należy również podkreślić, iż zapalenie stawów może występować w przebiegu takich układowych chorób tkanki łącznej jak toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe, twardzina, zespół suchości, mieszana choroba tkanki łącznej, niezróżnicowana choroba tkanki łącznej.
Funkcjonuje również pojęcie odczynowego zapalenia stawów w przebiegu np. schorzeń nowotworowych czy infekcji. Dlatego specjalista reumatolog rozpoczynając diagnostykę różnicową wyklucza wszystkie potencjalne ogniska infekcyjne (w tym szczególnie kontroluje stan uzębienia) oraz zmiany ogniskowe (nowotworowe).
Pamiętajmy, że współczesna reumatologia „młodą ma twarz”. Początek zachorowań przypada w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów na 4-5 dekadę, zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa na 2-3 dekadę zaś w przypadku zapaleń stawów związanych z nieswoistymi zapaleniami jelit na 3-4 dekada. . Chorują na zapalenia stawów również dzieci, głównie pod postacią młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów. Zajmują się nimi reumatolodzy – pediatrzy a po ukończeniu 18 r.ż. przechodzą pod opiekę reumatologów- internistów.